Tijdens een consultgesprek bij een klant komt het volgende probleem aan bod: op een van hun daken is een valbeveiligingssysteem (met ankerpunten) aangebracht, terwijl daar onvoldoende valhoogte is. Mocht een persoon vallen, zou deze op het lager gelegen balkon terechtkomen.
Het aangebrachte ankersysteem werkt hier dus niet, omdat er minimaal 4,75 meter nodig is om een val te laten stoppen. De installateur van de valbeveiligingsankers zegt dat dit probleem is opgelost door het – reeds aangebrachte systeem – als een begrenzingssysteem in te zetten, zodat de persoon niet kán vallen. Maar dan vraagt de klant zich af: waarom een (duur) ankersysteem installeren, terwijl de persoon toch niet kan vallen. Hoe zit dat? Wat is eigenlijk het verschil tussen een begrenzings- en valstopsysteem?
Wat is een begrenzingssysteem?
De vraag waarom een duur ankersysteem nodig is, terwijl het als een begrenzingssysteem wordt gebruikt, klinkt logisch. Wij horen als antwoord hierop vaak verwarrende informatie uit de markt. Want inderdaad, als je tóch niet kan vallen zijn er goedkopere alternatieven te bedenken dan het duurdere ankersysteem. Een oog aan een stoeptegel zou bij wijze van spreken dan ook goed zijn. Toch wordt het valstop-ankersysteem als begrenzing verkocht. Waarom? Om dit te beantwoorden is het zinvol dit vanuit twee perspectieven te bekijken: wat zegt de wet over begrenzingssystemen en wat zijn de risico’s van de werking in de praktijk.
Het verschil tussen een valstopsysteem en een begrenzingssysteem is gedefinieerd in verschillende normen onder de richtlijn 89/686*, onder andere de EN 363.
Het idee van een begrenzingssysteem is dat de persoon niet in de gevarenzone kan komen, zodat deze niet kan vallen. De persoon is letterlijk ‘begrensd’, doordat de persoon met harnas en lijn aan een oog/ankerpunt vastzit. Het is vergelijkbaar met een afzetlint: de gebruiker wordt buiten de gevarenzone gehouden.
Een valstopsysteem vangt een gebruiker op bij een val en beperkt de impact op het lichaam. Met zo’n systeem kan de gebruiker dus wél in de gevarenzone aan het werk.
Ons onderzoek – werkt gebiedsbegrenzing bij een systeem op 2 meter van de dakrand?
In de praktijk worden valstopsystemen die in de gevarenzone geïnstalleerd zijn, toch vaak ingezet als begrenzingssysteem.
De gebruiker krijgt dan vaak de instructie zijn leeflijn in te stellen op 1,5 meter.
De EN 363 (die gaat over de verschillende soorten samengestelde systemen) beschrijft dat een begrenzingssysteem (restraint) niet bedoeld is om aan de dakrand te werken. Men wordt door dit systeem namelijk uit de gevarenzone gehouden.
We hebben onderzoek gedaan in hoeverre een systeem (bijvoorbeeld op twee meter van de dakrand in combinatie met een leeflijn van 1,5 meter) daadwerkelijk een val voorkomt. Hierbij negeren we dan dus even de vereisten vanuit de richtlijn. Keer op keer blijkt dan dat zelfs met een vaste leeflijn de persoon over de dakrand kan, door de speling op de kabel, rek in het harnas en leeflijn etc. In de praktijk blijkt dat de speling op het hele systeem meer dan een halve meter kan zijn. Daarbij is een leeflijn korter dan 1,5 meter niet meer werkbaar, dan moet de gebruiker op de knieën over het dak.
Als er dan ook niet genoeg valhoogte is, zoals bij onze klant, is het geïnstalleerde systeem niet alleen wettelijk niet toegestaan, maar ook nog eens onveilig.
Ongevallen voorkomen – ons advies
Een begrenzingssysteem (in de veilige zone geïnstalleerd) heeft de voorkeur boven een valstopsysteem. Dit om het simpele feit dat een val hiermee namelijk voorkomen wordt. Het heeft de voorkeur een valstopsysteem (bij goed ontwerp en gebruik) wel zoveel mogelijk te gebruiken als begrenzingssysteem. Let daarbij op dat de gebruiker nog steeds kan vallen en dus nog wel beschermd moet zijn na een val.
Het uitgangspunt van onze klant was dat alles volgens de wet ingericht dient te worden en dat zij te allen tijde ongevallen willen voorkomen. Het geïnstalleerde valstopsysteem kan niet werken, vanwege het valgevaar door de balkons onder het dak. Ons advies was eerst eens goed te kijken naar de werkzaamheden die verricht moeten worden. Is het eigenlijk wel nodig om aan de dakrand te werken? Mocht dat wel zo zijn, dan moet er genoeg valhoogte zijn bij het gebruik van een valstopsysteem – en dan is het advies helder: dat kan op deze plek niet. Onze opdrachtgever heeft uiteindelijk opnieuw door ons een risico-inventarisatie en –evaluatie laten uitvoeren en naar aanleiding van onze bevindingen en advies een collectief systeem laten installeren op dit dakvlak.
Heeft u ankersystemen op uw platte daken? Weet u zeker dat aan de eisen van de wet is voldaan en dat de aangebrachte systemen ook daadwerkelijk veiligheid bieden?
Meer informatie of vragen: neem contact met ons op!
*(Europese richtlijn Persoonlijke beschermingsmiddelen, getransponeerd in Nederland in de Warenwet en Arbowet. Per 2018 wordt deze vervangen door de 2016/425)
